Heb jij al iets gezien van de 900 miljoen noodsteun?

Er gaat iets niet goed met de coronasteun voor de culturele en creatieve sector. Van het substantiële bedrag van 900 miljoen euro dat het ministerie van OCW heeft vrijgemaakt voor coronanoodsteun aan de sector komt vrijwel niets bij zzp’ers, flexwerkers, kleine ondernemers en lokale instellingen terecht. Wel bij jou?

De Kunstenbond, Creatieve Coalitie (waar de NBF deel van uit maakt) en taskforce culturele en creatieve sector maken zich zorgen.

Steun aan de cultuursector bereikt freelancers niet
Wij konden onze oren niet geloven toen we onze minister op de radio hoorden zeggen: “Het overall beeld is dat de coronasteun goed gewerkt heeft.” Deze quote werd nota bene uitgezonden op dezelfde dag dat de Raad voor Cultuur haar advies ‘Sterker uit Corona’ presenteerde, met daarin de conclusie: “De steun is niet evenredig terechtgekomen op de plekken waar de nood het hoogst was. Dit was met name nadelig voor zzp’ers, vrije producenten en lokale culturele instellingen.”. 

Toch blijkt al ruim een jaar dat wij als makers, uitvoerend kunstenaars, freelancers en andere werkenden in de sector steeds worden overgeslagen. Ledenonderzoek wees in januari uit dat freelancers en zzp’ers noch op generieke steun, noch op trickle-down van sectorspecifieke steun kunnen rekenen.  Waar komt deze optimistische conclusie van onze minister vandaan? Volgens Kunstenbond is dit te wijten aan een beperkt vizier op onze sector, die veel breder is dan de instellingen in de Rijkssubsidiestelsel. 

Coronasteun ligt op de planken van de BIS
In het onlangs verschenen rapport ‘Ongelijk getroffen, ongelijk gesteund’ van de Boekmanstichting wordt de vinger op een erg gevoelige plek gelegd. Coronasteun werkt alleen voor instellingen in het Rijkssubsidie stelsel. Deze instellingen hebben in sommige gevallen nog tweederde van de coronasteun op de plank liggen. Alles en iedereen die buiten het subsidiestelsel valt, zoals de meeste freelancers, kleine ondernemers, evenementen, vrije producenten, poppodia en clubs, heeft maar bar weinig van de steun aan de sector gezien. Lees een beknopte analyse van dit honderdpagina tellende onderzoeksrapport hier. 

Veel noodsteun voor cultuur opgegaan in Gemeentefonds
Er is heel veel coronasteun in het Gemeentefonds terechtgekomen dat van Ministerie van OCW afkomstig is. Dit geld is nadrukkelijk bestemd om in de gemeente aan cultuur uit te geven, maar het geld is niet geoormerkt dus het ministerie kan niet handhaven dat dit daadwerkelijk gebeurt. 

Met de Taskforce culturele en creatieve industrie hebben we een meldpunt opgericht waar je melding kunt doen als je in jouw gemeente iets dergelijks hebt zien gebeuren.  

Tweede Kamer: we hebben jullie hulp nu nodig! #waarishetgeld #fairpractice

Politieke steun in de vorm van beleid en handhaving is nodig om een zo gezond en duurzaam mogelijke doorstart van de cultuursector te maken. Het gaat nu eens niet om meer geld voor de sector, maar om regie over waar het geld aan besteed wordt. Tegenstrijdige belangen binnen de sector en een gebrek aan collectieve mogelijkheden voor freelancers maken het moeilijk om een gelijkwaardige dialoog te voeren. Vanuit zowel de Creatieve Coalitie als de Taskforce Culturele en Creatieve sector stuurden we de Kamerleden brieven die de aandacht vestigen op fair chain en fair share met betrekking tot de noodsteun. Beide brieven kun je hier lezen. 

Wij hopen dat de politici de adviezen ter harte nemen en actie ondernemen om de mensen die werkzaam zijn in de cultuursector te helpen.

Freelancers driedubbel geraakt 
Uit ledenonderzoek van Kunstenbond en de Creatieve Coalitie bleek in januari al dat freelancers massaal naast het net vissen als het gaat om generieke steunmaatregelen als TOZO, TVL en TOGS. Daarnaast wees het onderzoek uit dat er nauwelijks werd betaald voor corona-gerelateerd annuleringen en doorgeschoven klussen. Het feit dat er veel geld dat voor de sector bestemd is op de planken ligt is hierdoor extra wrang. 

Implementatie fair practice in gevaar
2020 had het jaar van fair practice moeten worden. Corona gooide roet in het eten, maar we moeten nu wel doorpakken! Fair practice mag niet verder worden uitgesteld vanwege corona. Nu de sector langzamerhand weer op gang komt, is er minder werk. Veel organisaties hebben de middelen niet om de programmering weer op te starten. Waar wel geprogrammeerd wordt, kampt men met een stuwmeer aan aanbod, doorgeschoven klussen moeten ergens een plek krijgen en tijdens de crisis is veel nieuw gemaakt. In optreedovereenkomsten wordt slechts een percentage van de uitkoopsom uitbetaald als er vanwege coronamaatregelen niet voldoende kaarten verkocht mogen worden. Hiermee wordt opnieuw de rekening naar de freelancers doorgeschoven. Iets dat Kunstenbond onacceptabel vindt, wij gaan met de Creatieve Coalitie de dialoog aan met instellingen die deze bepalingen in hun contract opnemen. We roepen iedereen op om voet bij stuk te houden voor een eerlijk beloning voor je werk, ook al is dat met zo weinig werkzekerheid erg moeilijk.

We moeten deze onmogelijke situatie met z’n allen doorbreken. Alleen met eerlijke contracten (ook als er te weinig geld is) komt de sector echt duurzaam uit de crisis. 

Bron: Kunstenbond & Creatieve Coalitie