KLEUR gaat inclusiviteit & diversiteit in Nederlandse tv- en filmindustrie aanjagen

Het initiatief KLEUR is een aanjager tot inclusiviteit en diversiteit in de Nederlandse televisie- en filmindustrie bestemd voor fondsen, omroepen & NPO, producenten, casting directors, opleidingen, vakverenigingen en eigenlijk iedereen in de industrie. In een publicatie, ondertekent door een zeer brede vertegenwoordiging van acteurs en vakmensen, is dit nieuwe initiatief gelanceerd.

Lees hier de pdf versie, of lees hieronder verder>


Aanleiding

Er wordt in Nederland, net zoals in de rest van de westerse wereld, gedacht, gekeken en geleefd vanuit het perspectief van witte mensen. Ook in de Nederlandse televisie en filmindustrie is wit de norm. Jarenlang hebben verschillende Nederlandse scenaristen, acteurs, regisseurs van kleur onvermoeibaar pogingen ondernomen om gekleurde verhalen te vertellen voor film en televisie. Pogingen om in het bestaande film en tv-aanbod een afspiegeling van de samenleving te creëren. Af en aan zijn er successen behaald. Maar helaas nog veel te weinig. En dat terwijl juist film en tv bij uitstek geschikt zijn om grote groepen mensen te bereiken en bewust te maken van de steeds veranderende samenleving.

Uit bijvoorbeeld de longlist van de Gouden Kalveren competitie 20201 blijkt dat van de 24 films weinig verteld zijn vanuit een ander perspectief dan wit. Niet één film is geregisseerd of geschreven door een maker van kleur. Van de 80 hoofrollen worden er 5 gespeeld door gekleurde acteurs. In het bestuur van bijvoorbeeld het Filmfonds zitten geen gekleurde mensen, de directie van de Filmacademie is wit, de beleidsmakers bij de NPO zijn wit. En zo zijn er nog tal van voorbeelden te noemen waaruit de witte norm blijkt.

De inspanningen om te komen tot een evenwichtige vertegenwoordiging van gekleurde mensen vinden al heel lang plaats. De afgelopen 50 jaar zijn er vele gesprekken gevoerd en ideeën aangedragen, maar er is weinig veranderd. Ook om andere en meer representatie van gekleurde mensen in het aanbod wordt al vele jaren geroepen. Nog te vaak komen gekleurde acteurs als bijzaak of als stereotype voorbij in producties. Het zijn rolbevestigende personages zodat het vakje ‘inclusiviteit’ afgevinkt kan worden. Nog te vaak zien we pogingen om een gekleurd verhaal te vertellen ten onder gaan aan goede bedoelingen. De wil is vaak aanwezig, maar wordt in de weg gezeten door onwetendheid. De verantwoordelijkheid om dit te veranderen ligt bij iedereen in de industrie. We moeten dit collectief erkennen, bespreken en oplossen.

De protestacties in de lente van 2020 zijn directe aanleiding voor het schrijven van de aanjager KLEUR. De Black Lives Matter beweging die zich wereldwijd ontwikkelt gaf ons inspiratie en hernieuwde kracht om in eigen vakgebied aan de slag te gaan. Nu zoveel verschillende mensen hebben laten horen dat zwarte levens ertoe doen, moeten er acties ondernomen worden om deze mening kracht bij te zetten en om deze beweging concreet vorm te geven. Het plaatsen van het zwarte vierkant op sociale media of het mede ondertekenen van een oproep tot het verbeteren van de positie van gekleurde mensen is een stap in de goede richting, maar niet voldoende. Het is nu tijd voor daadwerkelijk meer KLEUR, een aanjager tot meer inclusiviteit van gekleurde makers in de Nederlandse televisie- en filmindustrie.

Het doel van KLEUR is middels actie en advies een diverse en inclusieve industrie te creëren met gelijke kansen voor makers van kleur.

Nieuwe aanpak

KLEUR gaat zelf actie ondernemen, maar ook fondsen, producenten en organisaties voorzien van broodnodig advies. Te beginnen met een breed opgezet onderzoek naar wat en vanuit welk perspectief er de afgelopen 5 jaar gemaakt is aan drama voor in de bioscoop en op tv. Zo leggen we vast wat er ontbreekt en waar verandering in moet komen. We verzamelen voorbeelden van aanpak uit het buitenland2 en vertalen die naar de Nederlandse situatie. We benadrukken en stimuleren samenwerking.

We koppelen gekleurde en witte makers aan elkaar om in gesprek te gaan over hoe gezamenlijk gekleurde verhalen te vertellen. Voor het monitoren van de gang van zaken stellen we quota vast voor organisaties die met overheidsgeld werken, daar bijna 25% van de belastingbetalende Nederlanders een migratieachtergrond heeft. Quota zijn een gevoelig onderwerp. Iedereen moet vrij zijn in het maken. KLEUR wil dan ook niets wegnemen, maar iets toevoegen aan de industrie. Met voortschrijdend inzicht stellen we vast dat quota een middel zijn om te stimuleren en dichter bij het doel te komen. Er is sprake van een disbalans en we hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid die recht te trekken. Met quota maken we inclusiviteit van kleur meetbaar, halen het weg bij “ja, maar wij doen ons best” en wordt het concreet. We gaan voor inclusiviteit van kleur in de volle breedte: Nederlandse makers van kleur, vrouwen van kleur, mensen met een handicap van kleur, LGBTQ-personen van kleur, nieuwkomers van kleur.

Filmmaker zijn is een positie waar veel macht, maar waar ook grote verantwoordelijkheid mee gemoeid is. De makers bepalen wat voor een wereld wordt geschetst als spiegel voor de maatschappij. Wil je een breed publiek bereiken dan moet je dingen maken waar men zich in kan herkennen. Successen als De Libi, Bon Bini Holland en Mocro Maffia (verkocht aan meerdere landen) getuigen ervan dat er een groot publiek is dat ernaar hunkert zichzelf terug te zien op tv of op het witte doek. Een inclusieve beeldvorming in film en tv heeft een positief effect op de maatschappij. Als wij niet meegaan met de maatschappelijke veranderingen zullen de verhalen en beelden die wij maken minder relevant worden in onze samenleving.

We gaan in overleg met een afvaardiging vanuit producenten en vakverenigingen, maar ook vanuit overkoepelende organisaties als DAFF en NFF. Kortom: we willen samenbrengen, verbinden en gekleurde makers en verhalen zichtbaar maken.

Criteria

Om dit op de beste manier te kunnen doen gaan wij blijvende criteria opstellen en die de komende 10 jaar toetsen en bijsturen waar nodig. Ook eisen we van de fondsen en omroepen dat zij hun cijfers over inclusiviteit en diversiteit publiceren. Dit om helder te krijgen wat de stand van zaken is en wat de industrie nog te doen staat.

In een jaarlijkse publicatie laten we onder andere zien:

  • hoeveel gekleurde verhalen zijn verteld
  • hoe de verdeling is qua rollen gespeeld door gekleurde acteurs (hoofd-,bij-, gastrollen) in alle verhalen
  • hoeveel gekleurde mensen onderdeel uitmaakten van de crew op de set
  • hoeveel gekleurde mensen mee werkten aan producties in sleutelrollen (regie, scenario, camera etc.)
  • hoeveel mensen van kleur de beslissingen maakten bij sleutelorganisaties (omroepen, fondsen)

Expertise

KLEUR is ook een orgaan waar expertise op verschillende vlakken aangaande inclusiviteit en diversiteit in te huren is. We stellen onze ervaringen en know how ter beschikking door middel van keynote speeches, workshops, gesprekspartner zijn en het meehelpen ontwikkelen van specifieke ideeën aangaande meer kleur in de industrie.

Tien manieren om tot inclusiviteit te komen

KLEUR heeft tien punten geformuleerd die in de volle overtuiging nodig zijn om te komen tot een inclusief film en tv-landschap. Inclusiviteit houdt in dat iedereen mee doet.

  1. Iedereen: Informeer je en lees over zaken als uitsluiting, diversiteit, inclusiviteit, migratie. Raadpleeg o.a. de Black Archives.
  2. Fondsen en omroepen: zorg dat tenminste 25% van het budget voor zowel films als series in elk stadium, van ontwikkeling tot productie, besteed wordt aan producties die gekleurde verhalen vertellen.
  3. Fondsen, omroepen en producenten: zorg dat bij de ontwikkeling van gekleurde verhalen gekleurde expertise betrokken wordt.
  4. Producenten: produceer elk jaar ten minste één televisieserie of film met gekleurde acteurs in een hoofdrol.
  5. Casting directors, producenten en regisseurs: cast gekleurde acteurs in alle soorten verhalen. En indien nodig witte acteurs in gekleurde verhalen.
  6. Fondsen, omroepen, vakverenigingen, opleidingen: stel binnen je organisatie een inclusiviteitscommissie in die zich bezighoudt met het ontwikkelen van beleid om tot meer inclusiviteit te komen en een inclusiviteits-manager die als vertrouwenspersoon fungeert.
  7. Fondsen: maak financiering van samenwerkingscombinaties van gekleurde en witte acteurs, scenaristen en regisseurs mogelijk.
  8. Scenaristen, regisseurs en producenten: zorg ervoor dat je geen verhalen over groepen mensen vertelt zonder die mensen intensief te betrekken bij de ontwikkeling en realisering van deze verhalen. Als je schrijverscollectieven creëert, zorg er dan voor dat deze bestaan uit verschillende soorten scenaristen: jong, oud, ervaren, beginnend, gekleurd, wit, verschillend in gender.
  9. Fondsen en omroepen: zorg dat alle commissies een betere en evenwichtigere afspiegeling zijn van de samenleving waarin we leven, die voor bijna 25% bestaat uit mensen van kleur met een migratieachtergrond.
  10. Om bovenstaande doelen te bereiken moet er een industrie breed gedragen organisatie opgericht worden met onafhankelijke experts die erop toezien dat afgesproken beleid wordt uitgevoerd en nageleefd.

Handvatten om bovenstaande te realiseren

  • Trek tijdens het Nederlands Film Festival e.a. filmfestivals experts en gastcurators aan voor het creëren van meerdere perspectieven. Er is nu sprake van een voornamelijk wit perspectief waaruit wordt geprogrammeerd en dat zorgt voor een eenzijdige afspiegeling van de maatschappij.
  • Zorg ervoor dat alle departementen in een project divers en inclusief zijn. Includeer ook daar gekleurde vakmensen. Specialiseer waar nodig in o.a. make-up, haar, belichting voor gekleurde mensen. Maar ook bijvoorbeeld production design en kostuums zijn gebaat bij specialistische kennis over gekleurde mensen en hun achtergrond.
  • Maak fondsen, zoals het Nederlands Filmfonds, NPO-fonds en CoBO-fonds toegankelijk voor makers die geen reguliere opleiding hebben gevolgd zodat ook zij in aanmerking komen voor subsidie en begeleiding. Dit leidt tot verbreding van het aanbod.
  • Geef de mogelijkheid aan al aanwezige medewerkers van kleur door te stromen van tijdelijke commissies naar hogere posities. Benut hun ervaring en kennis ten volle. Maak ruimte voor hen. Ook in raden van toezicht en besturen. Zorg voor een bredere vertegenwoordiging in leeftijd. Die zal leiden tot een bredere vertegenwoordiging van kleur.
  • Huur expertise in.
  • Hanteer de DuVernay test bij het beoordelen van een project om te checken of personages van kleur en andere minderheden niet enkel dienen als decor voor witte verhalen. Vragen die bij deze beoordeling kunnen helpen:
    • Zijn er twee gekleurde karakters met een voor- en achternaam
    • Hebben ze dialoog?
    • Hebben ze geen liefdesrelatie?
    • Hebben ze niet alleen dialoog ter ondersteuning?
    • Is een van hen zeker weten geen magisch figuur?
  • Voer voorgenomen beleid ook daadwerkelijk uit. Alleen benoemen wat er moet gebeuren, zoals in onderstaand voorbeeld, is niet voldoende:

Put your money where your mouth is:
Het Fonds is ervan overtuigd dat talenten met verschillende achtergronden bijdragen aan de gelaagdheid van verhalen. Films die de samenleving weerspiegelen bieden bovendien kans op een groter publiek. We benaderen representatie inclusief, dat wil zeggen dat het gaat over diversiteit in leeftijd, gender, culturele en etnische achtergrond, mensen met een beperking etc., ook in thematiek en doelgroep.
Een gedeelde overtuiging op inclusie in onze projectindustrie is essentieel, want elke schakel telt: de scenarist die arena, thematiek, rollen (en hun namen) beschrijft, de regisseur en producent die samen het creatieve team samenstellen en de casting doen, de distributeurs die met hun marketingcampagne op zoek gaan naar publiek. Maar ook film- en kunstacademies, die met hun wervings- en aannamebeleid het talent van de toekomst opleiden.
In de praktijk zien we duidelijk een nieuwe generatie makers voor wie de diverse samenleving een vanzelfsprekend gegeven is, wat ook uit hun projecten blijkt. Die ontwikkeling zien we het duidelijkst terug bij regelingen voor nieuw talent, bij documentaire en bij hybride projecten, maar het vraagt om verbreding naar het totale filmaanbod.

https://www.filmfonds.nl/page/5051/faqs-diversiteit

Tot voorlopig slot

KLEUR blijft voortdurend doorwerken aan het opstellen van regels, voorstellen en eisen om tot meer inclusiviteit te komen in de audiovisuele sector. We richten ons ook uitdrukkelijk op de nieuwe generatie binnen deze sector, die vanzelfsprekend zeer divers is vanwege de veranderende samenleving. Zo willen we tijdens een jaarlijks te organiseren KLEUR-conferentie de vooruitgang laten zien en bepalen wat ons nog te doen staat. We sluiten hiervoor aan bij het Nederlands Film Festival, omdat dit festival de Nederlandse film- en televisiesector in de volle breedte bijeenbrengt. We gaan in gesprek door middel van lezingen, verdiepende sessies en aan de hand van het delen van ervaringen.
Kortom: een centrale plek waar het gaat over KLEUR.

We roepen iedereen die meer kleur wil in film en tv op om KLEUR te versterken en met ons in gesprek te blijven over hoe deze doelen te verwezenlijken. Het minste dat we kunnen doen is ons uiterste best om elkaar te begrijpen. Uiteindelijk moeten we toe naar een onafhankelijk orgaan dat de taken van KLEUR overneemt en coördineert.
Laten we van ons werkveld een gezonde en inclusieve industrie maken.


~~~
KLEUR is een initiatief van Iraida Markus-Meerzorg (agent), Manoushka Zeegelaar Breeveld (acteur),
Ashar Medina (scenarist), Sacha Gertsik (De Ontmoeting) en Emma Onrust (agent).