Uitkomsten enquête Seksueel grensoverschrijdend gedrag in de cultuursector

Justus Cooiman, Liesbeth Staats en Josette Kootstra presenteren de uitslagen van de enquête naar seksueel overschrijdend gedrag in de cultuursector.

Met de Kunstenbond, het Platform voor Freelance Musici en de Nederlandse Beroepsvereniging voor Nederlandse Film- en Televisiemakers stelden we een enquête op over #MeToo in de cultuursector. Bijna de helft van de 550 mensen die de enquête invulden zegt zelf te maken hebben gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Het is alweer een jaar geleden dat de hashtag #MeToo zich als een lopend vuurtje over het internet verspreidde. De term heeft een hoop mensen die zich wilden uitspreken over en tegen seksuele intimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag kunnen helpen.

Op 20 september zonden wij met Brandpunt+ ons eerste verhaal uit over het (seksueel) grensoverschrijdende gedrag van dirigent Pieter Jan Leusink van The Bach Choir & Orchestra of The Netherlands. Een verhaal van slachtoffers aan de ene kant, met aan de andere kant een vermeende dader.

We wisten vrijwel zeker dat dit verhaal niet het laatste zou zijn over ongewenste intimiteiten binnen de kunst- en cultuurwereld. Met enige regelmaat hebben dansers en cabaretiers van vergelijkbare ervaringen gesproken. We vroegen ons dan ook af: wat is er aan de hand binnen de cultuursector? Is deze branche vruchtbare grond voor seksueel grensoverschrijdend gedrag, of krijgen incidenten uit de kunsten (toevallig) relatief veel publiciteit?

Om een beeld te krijgen van de omvang van het fenomeen in Nederland besloten we een enquête uit te zetten. Samen met de leden van de Kunstenbond, het Platform voor Freelance Musici en de Nederlandse Beroepsvereniging voor Nederlandse Film- en Televisiemakers stuurden we deze aan bijna 8000 mensen: allemaal professionals in de cultuursector. Van deze groep mensen hebben 550 de enquête ingevuld.

Wat meteen opvalt: 45 procent van de respondenten zegt zelf te maken te hebben gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Bijna de helft! Van louter incidenten kun je dus niet spreken. Een greep uit de ervaringen die mensen bij het invullen van de enquête met ons wilden delen:

“Een exhibitionistische acteur waarmee ik op tour was. Hij overrompelde me toen hij zijn broek omlaag trok terwijl ik met hem stond te praten. Hij was naakt van onderen. Hij praatte gewoon door en deed of er niets aan de hand was. Hij vond het erg grappig dat ik me er ongemakkelijk bij voelde (hij kon dit aan me zien). Ik probeerde hem in zijn ogen te blijven aankijken en vooral niet omlaag te kijken. Het voelde als een machtsstrijd en hij had er lol in.”

“Op de opleiding academie voor kleinkunst: naast überhaupt al het manipulatieve gedrag en machtsmisbruik door de artistiek leider hoorde ik vaak seksuele, foute opmerkingen naar jonge studentes om mij heen.”

“Lang geleden tijdens vakstudie piano door mijn leraar gestreeld en gekust een aantal keren.”

Één op de vijf mensen laat zelfs weten dat het afhouden van het seksueel contact gevolgen heeft gehad voor zijn of haar loopbaan. Met andere woorden: niet ingaan op avances was bepalend voor hun carrière. Meer dan de helft (57 procent) van de respondenten vindt het dan ook nodig dat er een actieplan komt om dit probleem in hun sector bespreekbaar te maken en aan te pakken.

We lieten de resultaten van de enquête zien aan de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, Ingrid van Engelshoven. Zij zegt geschokt te zijn en wil binnenkort met de sector in gesprek over de stappen die gezet moeten, op weg naar een veilige werkomgeving.

Je kunt de volledige resultaten van de enquête hier opvragen: Brandpunt Plus

Op donderdag 29 november, om 21:00 bij NPO2, zie je onze tweede reportage over #MeToo in de kunst- en cultuurwereld in Nederland.