Verslag NBF netwerkborrel op maandag 24 juni in New Art Space Amsterdam
Op maandag 24 juni vond in de grote zaal van NASA een speciale editie van de NBF avond plaats. In samenwerking met de DDG organiseerden we dit keer een avond over auteursrecht in het kader van het DDG Festival van het Auteursrecht.
Hergebruik van audiovisueel materiaal komt veelvuldig voor, zowel in documentaireproducties als in dramaproducties. Soms is een idee voor een film zelfs geheel om bestaand materiaal heen gebouwd. Beeld researcher Gerard Nijssen (o.a. Andere Tijden, Farewell) vertelt het publiek over zijn ervaringen met het verkrijgen van de rechten voor beeldmateriaal.
In de research- en scenariofase is het van groot belang om zeker te weten dat het hergebruikte materiaal ook beschikbaar is en op welke voorwaarden en tegen welke kosten. Maar het achterhalen van rechthebbenden kan een langdurig en ingewikkeld proces zijn. Gerard ervaart de laatste tijd dat het steeds meer tijd kost om de rechten te achterhalen en te verkrijgen. Als beeld researcher heb je steeds meer te maken met de budgetten die het productieteam beschikbaar stelt en hier is helaas niet altijd veel ruimte voor duur archiefmateriaal.
Om erachter te komen wie de rechten heeft van bepaalde beelden kun je zoeken naar de producent of de maker van de beelden. Als deze niet bekend zijn, is het nuttig om te kijken naar wie deze beelden al eerder gebruikt heeft. Vervolgens zijn er verschillende tactieken om aan materiaal te komen. Als iemand een onrealistisch hoge prijs vraagt voor materiaal, loont het soms om de vraag om te draaien: bewijs jij maar dat je de rechten echt hebt. Gerard heeft verschillende keren meegemaakt dat de andere partij dan toch niet konden bewijzen dat ze de rechten echt bezaten, waardoor hij het materiaal gratis of voor weinig geld kon gebruiken.
Een andere manier om op betaalbare wijze bijzonder materiaal te vergaren is volgens Gerard het zoeken in nationale archieven waar veel materiaal valt onder het publieke domein. Vooral Amerika heeft een zeer bijzondere collectie. Dit is echter wel arbeidsintensief omdat je het meeste resultaat boekt als je zelf naar zo’n archief toegaat om materiaal te zoeken.
Soms weet Gerard al dat bepaald materiaal ergens bestaat, maar dat het veel geld kost om het te verkrijgen. In dat geval zoekt hij soms naar kopieën die nogal eens in het bezit zijn van derde partijen. Daarnaast kan het ook lonen om op zoek te gaan naar amateurmateriaal. In dat geval maakt Gerard vaak afspraken, bijvoorbeeld dat hij het materiaal op hoge kwaliteit inscant in ruil voor het gebruik ervan.
Gerards belangrijkste tips zijn dat het niet helpt om niet-gecleard materiaal op een tweede scherm op de achtergrond te laten zien, bijvoorbeeld binnen een televisieprogramma. Dit is niet toegestaan. Daarnaast helpt het juridisch gezien niet als je een disclaimer toevoegt: “We hebben geprobeerd alle rechthebbenden op te sporen.” Wel kan dit goodwill kweken bij de rechtmatige eigenaren van het materiaal.
Na dit boeiende verhaal bleven de meeste gasten nog voor een drankje en om na te praten in LAB111. Voorlopig houdt de NBF een zomerstop, maar vanaf eind augustus zijn we er weer met de maandelijkse Netwerkborrel. Iedereen een fijne vakantie gewenst en we zien jullie graag allemaal weer in augustus!
